مهارت اجتماعی چیست؟
برخی افراد برای حضور در اجتماع و ایجاد روابط صحیح ضعف دارند و حتی اگر باشخص جدیدی ارتباط بگیرند در حفظ این رابطه موفق نیستند. در این مطلب توضیح می‌دهیم که مهارت اجتماعی چیست و چطور می‌توانید مهارت های اجتماعی خود را پرورش دهید.
دشواری پرورش مهارت اجتماعی این است که قوانین شفافی برای آن وجود ندارند. برخلاف ریاضی و فیزیک در این زمینه اگر کار خاصی را همواره تکرار کنید به نتایج یکسانی نمی‌رسید. معمولا اساس مهارت اجتماعی این است که درک کنید دیگران چه تفکر و احساسی دارند.
به طور مثال وقتی می‌بینید که کسی در حال گریه است احساس همدلی شما این پیام را منتقل می‌کند که این شخص ناراحت است و نیاز به آرامش دارد. محیط اجتماعی به شما اجازه می‌دهد که درک درستی از شرایط داشته باشید. احتمال دارد این گریه حاصل حرف یا حرکتی از طرف شما باشد. با توانایی انتخاب رفتار درست برای همدلی و آرام کردن شخص ممکن است او را در آغوش بگیرید، دستمال کاغذی در اختیارش قرار دهید یا با گفتن چند جمله موثر او را به آرامش دعوت کنید.
اگر مطمئن نیستید که مهارت های اجتماعی قوی یا ضعیفی دارید در ادامه برخی از نشانه‌های ضعف و توانایی در این مهارت را مطالعه کنید و دریابید که شما بیشتر در کدام دسته قرار دارید.
| افراد با مهارت های اجتماعی ضعیف | افراد با مهارت های اجتماعی قوی |
| در اغلب مواقع در موقعیت‌های اجتماعی احساس شکست می‌کنند. برای درک احساسات بقیه دچار سردرگمی می‌شوند. معمولا عبارت اشتباهی را بیان می‌کنند یا کار بدی انجام می‌دهند اما درباره اشتباه بودن آن مطمئن نیستند. در آگاهی به احساسات منفی خود نظیر خشم و اضطراب و پریشانی سردرگم هستند. نمی‌توانند تشخیص دهند که چه زمانی یک فرد شوخی می‌کند یا جدی است.. ممکن است بی‌تدبیر باشند و نتوانند درک درستی از کلام صادقانه یا فریبکارانه دیگران داشته باشند.. |
برای حضور در اجتماع اعتماد به نفس کافی دارند. احساسات دیگران را تجزیه و تحلیل می‌کنند.. متوجه می‌شوند که در کدام بخش از روابط اجتماعی مرتکب خطا شدند. می‌تواننداحساسات خود را به شکلی آگاهانه بیان کنند.. می‌توانند کنایه، طنز یا طعنه موجود در صحبت‌های افراد را درک کنند.. بین صداقت و درایت خود تعادل برقرار می‌کنند.. |
در ادامه بهترین روش‌های تقویت این مهارت را آموزش می‌دهیم:
1- تمرکز خود را روی مخاطب بگذارید
در مکالمه‌ها به‌راحتی ممکن است حواستان از روی موضوع صحبت پرت شود. در این حالت ذهن شما درگیر کارهای دیگر می‌شود اما در همین حین طرف مقابل درحال صحبت با شما است. با این رفتار ممکن است نکات مهمی را از میان حرفهای او و همچنین شانس ادامه مکالمه را از دست بدهید. بدترین اتفاق این است که او متوجه این موضوع می‌شود که به حرف‌هایش گوش نمی‌دادید و همین امر روابط شما را خدشه‌دار می‌کند.
برای درک این موضوع که مهارت اجتماعی چیست باید خود را مجبور به تمرکز کردن و گوش دادن فعال به حرفهای طرف مقابل کنید و ذهن خود را از موضوعات دیگر پاک کنید، گوشی موبایل را کنار بگذارید دست از انجام چند کار همزمان بردارید و در حین شنیدن حرفهای مخاطب به فکر پاسخ‌های خود نباشید..
2-سوالات با پایان باز بپرسید
بهترین راه برای حفظ و ادامه یک مکالمه این است که سوالات با پایان باز بپرسید. یعنی مخاطب نتواند آن‌ها را با «بله» یا «نه» جواب بدهد و حتما لازم باشد که توضیحاتی را ارائه دهد. می‌توانید از دل همین توضیحات، مکالمه خود را بیشتر ادامه دهید. به طور مثال وقتی شما با اشتیاق از شخصی سوالی مرتبط می‌پرسید او به وجد می‌آید و حرف‌هایش را ادامه می‌دهد. هیچ گاه مکالمه خود را به بازجویی تبدیل نکنید.
3- ارتباط چشمی برقرار کنید
اگر احساس می‌کنید که در روابط اجتماعی دچار اضطراب می‌شوید یا برای برقراری رابطه خجالت می‌کشید چاره کار شما برای غلبه بر این مسائل برقراری ارتباط چشمی است. افرادی با این ویژگی‌ها معمولا ارتباطات چشمی بسیار کوتاهی برقرار می‌کنند یا به طور کلی از نگاه کردن به دیگران خودداری می‌کنند.
برای تمرین و بهبود مهارت اجتماعی طی هر مکالمه حداقل ۵۰ درصد از زمان صحبت کردن، با طرف مقابل ارتباط چشمی برقرار کنید و در زمانی که او با شما حرف می‌زند این مقدار را به ۷۰ درصد ارتقا دهید. در ابتدا این امر کار دشواری است. برای بهبود شرایط می‌توانید با افراد نزدیک خود شروع کنید و به‌مرور با افراد کمی دورتر چنین ارتباط چشمی درستی را برقرار کنید. در هر مکالمه اندکی بر این ترس بیش از دفعه قبل غلبه کنید. برای شروع می‌توانید به جای چشم‌ها به نقطه‌ای نزدیک به آن‌ها یعنی مثلا میانه ابروی آن‌ها بنگرید و به‌مرور روی چشم‌ها متمرکز شوید.
4- مدام مهارت های اجتماعی را تمرین کنید
اگر در ملاقات با افراد جدید دچار تنش می‌شوید در رویدادهای اجتماعی مختلف شرکت کنید تا فرصتی برای تمرین مهارتهای اجتماعی خود داشته باشید. همچنین اگر همایش اجتماعی مهمی وجود دارد که حضور در آن به شما اضطراب وارد می‌کند خود را مجبور به حضور در آن کنید.
5- خودتان را شخصی اجتماعی تصور کنید
این روش به همه افراد کمک می‌کند که ضعف‌های خود را بهبود بدهند. اگر همواره خود را شخصی خجالتی تصور کنید نمی‌توانید از این پوسته خارج شوید. از این قوه تصور استفاده کنید و خود را فردی با مهارتهای اجتماعی بالا بدانید. تصور کنید که که از دید دیگران بسیار پر اعتماد به نفس دیده می‌شوید و در ارتباط با همکار جدید به او حس بسیار خوبی می‌دهید. همواره درباره احساسات و افکار خود تصور بهتری داشته باشید تا در این زمینه رشد کنید.
6- زبان بدن خود را تقویت کنید
مهارت های اجتماعی فقط به کلمات شما مربوط نمی‌شوند و زبان بدن بخش بسیار مهمی از مهارتهای اجتماعی شما را شکل می دهد. طور مثال وقتی دست به سینه هستید نه تنها فرد بسته‌ای به نظر می‌رسید بلکه این بسته بودن را در کلام و نگاه خود نیز به نمایش می‌گذارید. برای بهبود زبان بدن خود می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید
در حین مکالمه کمی از دست‌هایتان به شیوه‌ای درست کمک بگیرید
نحوه نشستن و ایستادن خود را طوری تنظیم کنید که دیگران مانعی برای مکالمه با شما احساس نکنند
دست‌ها را در کنار بدن یا روی پاها قرار دهید
حالت‌های مثبتی در صورت خود نشان دهید تا بقیه بدون ترس به شما نزدیک شوند
7- زبان بدن دیگران را بخوانید
پس از آن‌که به زبان بدن خود مسلط شدید وقت آن است که زبان بدن دیگران را بخوانید و علاوه بر گوش دادن به صحبت‌های آن‌ها به حرکات بدن و حالت چهره آن‌ها نیز توجه کنید.
به طور مثال وقتی کسی از برقراری ارتباط چشمی با شما اجتناب می‌کند این احتمال وجود دارد که او مضطرب، خجالتی یا دروغگو باشد. با مطالعه زبان بدن دیگران می‌توانید صحبت‌های خود را مطابق با شرایط تنظیم کنید. مثلا اگر موضوع صحبت شما طرف مقابل را اذیت می‌کند و این را در حالت چهره خود نشان می‌دهد درمی‌یابید که باید موضوع صحبت را تغییر دهید.
8- تعریف کنید
همه دوست دارند که تعریف بشنوند. بنابراین برای تعریف کردن از دیگران خجالت نکشید. این تعریف‌ها به دیگران حس مثبتی انتقال می‌دهد و با شما روابط صمیمانه‌تری برقرار می‌کنند. برای این‌که در این تمرین مهارت اجتماعی موفق عمل کنید تا حد امکان تعریف‌های واقعی ارائه دهید. به طور مثال اگر طرف مقابل لباس زیبایی پوشید درباره این لباس و سلیقه خوب او حرف بزنید اما اگر لباس او کاملا عادی باشد و از آن زیادی تعریف بکنید به صداقت شما شک می‌کند و درمی‌یابد که یا فرد چاپلوسی هستید یا از برقراری این ارتباط می‌خواهید به منفعت خاصی برسید.
9- درست دست دادن را تمرین کنید
معمولا دست دادن اولین اقدام رسمی برای برقراری ارتباطی حرفهای است این کار را به‌درستی بیاموزید زیرا وقتی انجامش می‌دهید احساس اعتماد به نفس زیادی به شما تزریق می‌شود و روند گفتگو را با حس مثبت‌تری ادامه می‌دهید
- بهترین حالت دست دادن ویژگی‌های زیر را دارد
- گرفتن دست طرف مقابل به شکل ثابت
- لبخند زدن
- حفظ دست‌های شخص حداقل ۲ الی ۴ ثانیه
- کمی ارتباط چشم
10- صادق باشید
نکته مهمی که در روراستی باید رعایت کنید زمان‌های بازخورددهی به دیگران است. در نظر داشته باشید که انتقاد کردن کار بسیار حساسی است و اگر در این لحظات بدون مقدمه چینی یا تعریف از نکات مثبت شخص، مستقیما ایرادهای او را گوشزد کنید این مسئله به روابط شما ضربه وارد می‌کند. هیچ کس از انتقادشدن حس خوبی نمی‌گیرد بنابراین باید در حین بازخورد دادن شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنید که این انتقاد به رشد او کمک کند و آسیبی به ارتباط شما نزند.
11- همدردی را تمرین کنید
همدردی یعنی بتوانید احساسات طرف مقابل را درک کنید. وقتی مهارت همدردی کردن را در خود پرورش دهید درک رفتارهای مختلف دیگران برایتان ساده می‌شود و همچنین درمی‌یابید که در هر موقعیت چه رفتاری انجام دهید که شرایط بهبود بیابد و حال مخاطب شما بهتر شود.
برای بهبود مهارت همدردی همواره خودتان را جای دیگری بگذارید و به این بیندیشید که اگر جای او بودید در چنین موقعیتی چه احساسی داشتید.
12- حرفه ای ها را دنبال کنید
افراد دارای مهارت اجتماعی عالی را الگوی خودتان قرار دهید. حتی به نحوه سلام گفتن و خداحافظی آن‌ها دقت کنید. وقتی به این رفتارها مسلط شدید به‌عمد برخی از آن‌ها را با رفتارهای همیشگی خود جایگزین کنید تا مهارتهای پیشین را بهبود دهید .اگر در اطراف شما همه، مهارت های اجتماعی ضعیفی دارند یا فرصتی برای برخورد بهتر با این افراد ندارید از طریق رسانه‌های مختلف افراد توانا در این زمینه را زیر نظر قرار دهید. سخنرانی‌های عمومی و جلسات مذاکره‌ای که در این فضاها وجود دارند کلاس درس مناسبی هستند که می‌توانید در حین یادگیری این مهارت‌ها آن‌ها را یادداشت کنید تا در برقراری ارتباطات جدید با توجه به شرایط، مانند آن‌ها رفتار کنید.
13- روی صدای خود کار کنید
تنفس دیافراگمی یا شکمی را تمرین کنید تا صدای شما کیفیت مناسبی داشته باشد. با انجام این کار اعتماد به نفس خود را نیز افزایش می‌دهید. همچنین پس از این تمرین‌ها در سخنرانی‌های عمومی یا صحبت با دیگران در محیط‌های شلوغ صدایتان به گوش مخاطبان می‌رسد و مفهوم کلام شما را درک می‌کنند. برخی افراد در سخنرانی‌ها یا مذاکره‌هایشان به‌قدری با صدای ضعیف صحبت می‌کنند که شنوندگان کلافه می‌شوند و هیچ علاقه‌ای به ادامه جلسه ندارند و این نشان می‌دهد که سخنران باید روی مهارت های اجتماعی خود ازجمله توانایی سخنرانی کار کند.
14- مهارت های اجتماعی در محل کار
در محل کار با کمک روش‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم این امکان را دارید که روابط موثری ایجاد کنید با این حال سه مهارت اجتماعی در مقایسه با دیگر مهارت‌ها اهمیت بیشتری دارند یکی از آن‌ها مهارت برقراری ارتباط موثر و دیگری توانایی همکاری با دیگر همکاران است. سومین مورد نیز داشتن اعتماد به نفس است.
افراد فاقد این سه ویژگی اغلب خیلی زود در محل کار به مشکل برمی‌خورند یا بقیه افراد حاضر در سازمان را با مشکل روبه‌رو می‌کنند. به همین علت است که در مصاحبه‌های کاری سوالات زیادی پیرامون سنجش این توانایی‌ها مطرح می‌شوند تا از استخدام نیرویی توانا و دارای مهارتهای اجتماعی مناسب مطمئن شوند.
